فسیل های کاذب مریخ شاید جست وجوی حیات را به چالش بکشند - وبلاگ هوشمند

به گزارش وبلاگ هوشمند، به گفته پژوهشگران ممکن است مریخ با ده ها فسیل کاذب غیرزیستی متفاوت پوشیده شده باشد، که جست وجوی حیات در سیاره سرخ را با چالش روبرو می نمایند.

مریخ نورد پشتکار (Perseverance) ناسا در ماه فوریه (اسفند) بر روی مریخ فرود آمد و آژانس فضایی اروپا هم در سال 2022 مریخ نورد روزالیند فرانکلین (Rosalind Franklin) را طی مأموریت اگزومارس به فضا پرتاب خواهد نمود تا حیات را در گذشته این سیاره، یعنی حدود 4 میلیارد سال پیش که سیاره ممکن است قابل سکونت بوده باشد، بکاوند. با این وجود یک مقاله نو که 17 نوامبر (26 آبان) در نشریه انجمن زمین شناسی آمریکا منتشر شده است، یک چالش احتمالی را در این کاوش های مریخی نشان می دهد.

جولی کاسمیدیس (Julie Cosmidis) ژئوبیولوژیست دانشگاه آکسفورد انگلستان و یکی از نویسندگان مقاله اخیر گفت: این احتمال واقعا وجود دارد که روزی ما چیزی را در مریخ مشاهده کنیم که بیولوژیکی به نظر برسد اما چند سال بعد و با تحقیقات بیشتر متوجه می شویم که این شیء در حقیقت به وسیله فرآیندهای غیرزیستی شکل گرفته است.

برای درک بهتر از این اجرام گمراه نماینده، کاسمیدیس با شان مک ماهون (Sean McMahon) اخترزیست شناس دانشگاه ادینبورگ اسکاتلند همکاری کرد تا پیش از اینکه مریخ نوردها آن ها را بیابند این نشانه های زیستی نادرست بالقوه را شناسایی نمایند.

مثبت کاذب

یک امضای زیستی می تواند شواهدی از خود ارگانیسم یا هر محصولی که فراوری می نماید باشد. طبق تعریف چنین امضاهای زیستی را نمی توان با فرآیندهای فیزیکی یا شیمیایی طبیعی ایجاد کرد و طی دهه ها اخترزیست شناسان به منظور شناسایی اشکال بالقوه حیات ابتدایی در دنیا های دیگر، این نمادهای زیستی را روی زمین شناسایی نموده اند. اما این کاوش امضاهای زیستی یک محدودیت عمده دارد و به گفته مک ماهون ما چنان در تشخیص حیات مهارت داریم که حتی زمانی که وجود ندارد آن را می بینیم.

به عبارت بهتر، بسیاری از چیزهایی که در نگاه اول مانند امضاهای زیستی به نظر می رسند، می توانند بدون شرایط حیات هم ایجاد شوند. مک ماهون اظهار داشت: محدوده ساختارها، مواد و ترکیبات شیمیایی که می توانند به صورت غیرزیستی ایجاد شوند، با مواردی که می توانند به صورت زیستی فراوری شوند، هم پوشانی دارد. بعضی از پدیده ها برای دهه ها مورد بحث بوده اند و ما هنوز مطمئن نیستیم که آیا آن ها زیستی هستند یا خیر؟

کاسمیدیس هم اشاره نمود که دیرینه شناسان اغلب با این فسیل های جعلی گیج شده اند. به ویژه شناسایی شواهد باکتری های باستانی و دیگر موجودات تک سلولی مانند جلبک ها، می تواند سخت باشد.

برای نمونه در سال 1996 میلادی دانشمندان ادعا کردند که فسیل هایی از موجودات میکروسکوپی را در یک شهاب سنگ مریخی یافته اند. کشف آن ها به عنوان اولین اثبات وجود حیات بیگانه مورد تقدیر نهاده شد و حتی باعث سخنرانی رییس جمهور وقت آمریکا، بیل کلینتون شد. اما آزمایش های بیشتر نشان داد که این فسیل ها کاملا غیرزنده هستند و به وسیله شکل های آشنای حیات ساخته نشده اند.

در سیاره مریخ این سردرگمی حتی بیشتر هم مشکل ساز خواهد بود زیرا دانشمندان نمی توانند نمونه ها را تا زمانی که به زمین بازگردانده شوند، به درستی آزمایش نمایند و این یعنی آنالیز نمونه های مریخی ممکن است سال ها طول بکشد. کاسمیدیس گفت: مشکل این است که این امضاهای زیستی نادرست، اغلب تنها پس از تجزیه وتحلیل بیشتر به وسیله پژوهشگران مختلف و با استفاده از تکنیک های مختلف رد می شوند. اما برای مریخ ما این گزینه را تا سال ها پس از جمع آوری نمونه ها در اختیار نخواهیم داشت.

امضاهای زیستی بالقوه

کاسمیدیس گفت: تنوع گسترده ای از امضاهای بیولوژیکی کاذب بالقوه در مریخ وجود دارد. یکی از برترین نمونه ها بیومورف های کربن-گوگرد است که کره های کوچک و از نظر مقدار شبیه به باکتری ها هستند و می توانند به طور خودبه خود از واکنش های میان کربن و سولفید تشکیل شوند. هر دو واکنش دهنده ممکن است در مریخ باستان فراوان وجود داشته باشند و در نتیجه بیومورف های حاصل، به خوبی در انواع سنگ های معمول مریخ، فسیل شده باشند و نشانه هایی کاذب از حیات باشند.

او اضافه کرد: اگر روزی رشته ها و کره های آلی میکروسکوپی را در سنگ های مریخ پیدا کنیم، تفسیر آن ها به عنوان باکتری های فسیلی بسیار وسوسه نماینده خواهد بود، اما از سویی آن ها خیلی ساده ممکن است بیومورف های کربن-گوگرد باشند.

نمونه دیگر شبه میکروبیالیت ها هستند که ساختارهای فیزیکی ایجاد شده به وسیله میکروب ها مانند استروماتولیت ها را تقلید می نمایند. استروماتولیت ها ساختارهای بزرگی هستند که به وسیله جلبک های فتوسنتزی به جا مانده اند و به صورت مخروط، گنبد و ستون به سمت بالا رشد می نمایند.

چنین ساختارهایی می توانند از حیات دریایی در اقیانوس های گذشته مریخ باقی بمانند، اما ساختارهای تقریبا مشابهی هم می توانند به طور طبیعی بدون هیچ گونه حیات میکروبی شکل بگیرند، بنابراین تشخیص واقعی بودن آنها سخت خواهد بود.

برای تحلیل بهتر، این دو پژوهشگر امضاهای نادرستی که قبلا شناخته شده بودند را در شرایط مریخ بازسازی و کوشش کردند نمونه های نوی بیابند که هنوز روی زمین شناسایی نشده اند. در مجموع، آن ها بیش از ده ها فسیل کاذب احتمالی را در مقاله تازه خود لیست کردند، اما ممکن است تعداد بیشتری از این فسیل ها از جمله در مریخ وجود داشته باشد. محققان امیدوارند که کار آن ها به جلوگیری از کشف اشتباه و ناامیدی ناشی از آن، که دهه ها کوشش در جست وجوی حیات بیگانه را تضعیف خواهد نمود، یاری کند.

کاسمیدیس گفت: این خطاها و اصلاحات لازم روی آن ها یک فرآیند طبیعی در علم است. اما درباره موضوعی که به مقدار جست وجوی حیات در مریخ توجه عموم را جلب نموده است، این خطر وجود دارد که نتایج گمراه نماینده، باعث بی اعتمادی عمومی نسبت به دانشمندان شوند.

با وجود احتیاط پژوهشگران در این زمینه، آن ها می گویند که کاملا متعهد به جست وجوی حیات در مریخ هستند. کاسمیدیس گفت: ما نمی خواهیم همه کوشش هایی را که ناسا و آژانس فضایی اروپا هم اکنون برای یافتن آثار حیات در مریخ انجام می دهند، نادیده بگیریم بلکه می خواهیم از این کوشش ها با یاری پژوهشگران فعال در این مأموریت ها، برای تفسیر بهتر و آگاهانه تر از اشیائی که مشاهده خواهند کرد، حمایت کنیم.

عکس کاور: یکی از عوارض مریخی به شکل صورت انسان که در سال 1976 میلادی به وسیله فضاپیمای وایکینگ 1 (Viking 1) ناسا تهیه شده است، تا مدت ها برای بعضی تصور شناسایی حیات هوشمند در مریخ را ایجاد نموده بود.

Credit: NASA/JPL

منبع: Live Science