بی توجهی به ذائقه مخاطب، از عوامل کاهش فروش کتاب است، فعالیت پلت فرم های کتاب محور باید افزایش پیدا کند - وبلاگ هوشمند

به گزارش وبلاگ هوشمند، نشست آنالیز عوامل موثر در کاهش فروش کتاب از سلسله نشست های موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران با حضور علیرضا داداشی، مدرس مدیریت و بازاریابی؛ سید محمدجواد مهدوی دارگانی و جواد سرایی به صورت مجازی در سرای اهل قلم ایران برگزار گردید.

در ابتدای نشست، علیرضا داداشی ضمن تبریک ایام بیست وهشتمین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران گفت: عمده محورهای گفت وگو امروز به آنالیز علل کاهش فروش کتاب، بازاریابی و کتاب دیجیتال می پردازد. همواره این سوال وجود داشته است که میزان سرانه مطالعه چقدر است؟ کتاب چه اندازه از بودجه خانوارها و کشور را درگیر نموده است؟ هدف ما این است که پاسخ به این سوالات بیابیم، آسیب ها را شناسایی کنیم اما واقعیت این است که تصمیم گیرندگان نهایی حوزه فرهنگ و به ویژه حوزه کتاب باید بتوانند با راهکار های استخراج شده از برگزاری این نشست ها، اقتصاد کتاب را مدیریت نمایند.

وی اضافه کرد: طبق آماری که از سایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران استخراج شد، شرایط قیمت کتاب از سال 1389 تا به امروز در این بازه 10 ساله نشان می دهد که میانگین قیمت کتاب بین 28 تا 70 هزار تومان است و این میانگین قیمت بالایی نیست، اما نکته حائز اهمیت باتوجه به قیمت کتاب ها این است که خانواده ها چه اندازه به امر کتاب و کتابخوانی توجه می نمایند؟ متاسفانه توجه به کتاب در ابعاد زندگی فرهنگ سازی نشده است با کتاب به شکل دم دستی رفتار می گردد.

داداشی در ادامه اعلام کرد: بحث گرانی کتاب را به عنوان یک اصل رد می کنم و از نظر من توجه خانواده ها به امر کتاب و کتابخوانی از اهمیت بالاتری برخوردار است که باید به آن توجه گردد.

مدرس مدیریت و بازاریابی عنوان نمود: یکی دیگر از نکات مورد توجه در حوزه کتاب این است که کتاب داشتن و کتاب نوشتن به یک برگ برنده ای در این روزها تبدیل شده است و بخشی از رزومه افراد است. اما چه کسی مشخص می نماید که چه افرادی باید کتاب بنویسند؟ چطور می گردد که یک فرد زیر 40 سال 70 جلد کتاب دارد و بخشی از هزینه ها و بودجه این حوزه را به خود اختصاص می دهد؟ متاسفانه کتاب یکی از بخش های مغفول در بحث بودجه است و این بودجه برای نوشتن کتاب بعضی از افرادی که شاید هیچ اطلاعی در این زمینه ندارد، صرف می گردد و چنین جریاناتی است که به صنعت نشر و اقتصاد این حوزه صدمه می زند؛ چراکه به کتاب با نگاه درستی نگاه نشده است.

داداشی در ادامه اعلام کرد: طبق مقایسه آمار 8ماهه نخست امسال با سال گذشته، با افزایش تالیف در حوزه کتاب کودک روبرو شده ایم و این موجب خرسندی است. البته در شرایط حال حاضر روزبه روز با کاهش فعالیت ناشران موقر و خوب روبرو می شویم و بیشتر کسانی در این حوزه فعال می مانند که منبع درآمد دیگری دارند که آن را صرف فعالیت در حوزه کتاب می نمایند. باید برای حمایت از فعالیت ناشران خوب در صنعت نشر، سوبسیدهایی برای فراوری آثار باکیفیت ناشران خوب فراهم گردد تا کیفیت فدای کمیت آثار نگردد.

در ادامه سید محمدجواد مهدوی دارگانی، نماینده کمیته انقلاب صنعتی انجمن مدیریت کسب و کار با اشاره به علل کاهش فروش کتاب گفت: فروش کتاب به عنوان یک کالا در بازار کسب و کار باید دارای وجه تمایزاتی با دیگر کالاهای مشابه فرهنگی در بازار رقابتی خود داشته باشد تا بتواند مخاطب حال حاضر را جذب نموده و با دیگر گزینه ها رقابت کند.

وی ادامه داد: برای پیداکردن علل کاهش فروش کتاب صرفاً نمی توان با نگاه یک بعدی مالی و اجتماعی صرف درباره آن صحبت کرد. بلکه باید شاخص های فراوانی را مورد ارزیابی قرار گرفته است اما عنصر اصلی ای که موجب می گردد تا امر کتابخوانی در جامعه به خوبی جای بگیرد، این است که در فراوری و توزیع کتاب به بحث مشتری مداری توجه کرد، حتی اگر حمایت های فراسازمانی و دولتی نیز در تهیه و فراوری کتاب وجود نداشته باشد اما نگاه مشتری مداری بسیار تاثیرگذار است.

مهدوی دارگانی اعلام کرد: برای چاپ یک کتاب خوب در گام اول باید به این موضوع توجه کنیم که در امر شناسایی احتیاجهای مخاطبان چه اقداماتی باید صورت بگیرد، این که چه کسانی باید این احتیاجها و خواسته ها را شناسایی نمایند. کسی که در حوزه کتاب فعالیت می نماید باید نگاه اصولی به این جریان داشته باشد و بتواند احتیاج افراد و مخاطبان کتاب خوان را برطرف کند.

به گفته نماینده کمیته انقلاب صنعتی انجمن مدیریت کسب و کار به عنوان کسانی که در بازار رقابتی فعالیت می کنیم باید مخاطب خود را کامل بشناسیم تا محصولی مناسب با او و ذائقه اش ارائه کنیم. برای نوشتن کتاب و فراوری محتوا باید به تمام ابعاد وجودی مخاطب و ذائقه او توجه کرد چراکه این محصول برای اوست و باید به آن توجه کرد.

در ادامه جواد سرائی، نماینده انجمن مدیریت کسب و کار ایران در کمیته انقلاب صنعتی گفت: بحث بازاریابی این حوزه بسیار حائز اهمیت است و باید علاوه بر چرایی کمبود و کاهش کتاب به آن توجه گردد. طبق آمار موجود، 28 میلیون نفر از جمعیت کشور، گیمر هستند که 18 میلیون آن زیر 18 سال، سن دارند. همچنین 2.1 میلیارد دلار از بازار 7.2 میلیارد دلاری آرایش خاورمیانه را ایران هزینه می نماید اما آیا در جهان نیز ما شاهد کاهش فروش کتاب هستیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که با شیوع همه گیری کرونا مطالعه کتاب افزایش یافت، 15.1 دهم درصد کتاب صورتی افزایش داشته است و 46.6 درصد نیز دانلود کتاب های صوتی افزایش پیدانموده است.

وی اضافه کرد: قیمت کتابهای صوتی از قیمت آثار کاغذی بسیار کم تر است، البته در شرایط کرونا بسیاری از کتاب ها به شکل رایگان در پلتفرم های کتاب محور گذاشته شد اما خوب ایراد وارده به این موضوع این است که خودمان نتوانسته ایم در این قالب فراوری محتوا داشته باشیم و در بحث بازاریابی آن نیز کم گذاشته ایم.

سرائی اعلام کرد: جهان در حال حرکت به سمت فعالیت های مجازی و دیجیتال است پس باید در این حوزه و با توجه به ابزارهای آن و اصل قرار دادن ذائقه مخاطب فراوری محتوا داشته باشیم. همچنین ناشران نیز باید در این حوزه به بحث برندینگ کتاب های دیجیتال ورود پیدا نمایند. طبق آمار، پایین ترین سطح سرانه مطالعه برای ایران است و باید برای برطرف آن یک سری اقدامات اصلاحی با توجه به ذائقه نسل جدید و علاقه به فضای مجازی صورت بگیرد تا با ایجاد جذابیت ها به بحث کتابخوانی راهنمایی شوند. کمیته این امکان را دارد که براساس شرایط موجود صنعت نشر، استراتژی های موثر را تدوین و در اختیار ناشران قرار بدهد تا بتواند این فرهنگ را اصلاح نموده و سرانه مطالعه در کشور را ارتقا ببخشد.

به گفته نماینده انجمن مدیریت کسب و کار ایران در کمیته انقلاب صنعتی، عصر پیش رو، عصر مهارت است و باید به امر شناخت ذائقه مخاطب در فراوری محتوا توجه کرد. متاسفانه در بحث ارزیابی و شناخت این مقولات خوب عمل ننموده ایم. به قدری فروش کتاب در راسته انقلاب پایین آمده است که دیگر برای کسی نمی صرفد که برای خرید کتاب فیزیکی به این محدود آماده و وقتش را صرف کند، بلکه عهلاقه مندان کتاب را دیگر از فضای مجازی و دیجیتال تهیه می نمایند و این موضوع نشان دهنده تغییر ذائقه مخاطب است. ناشران نیز بر این اساس باید برای حفظ فروش آثار خود، بازار و مخاطبان را بخش بندی نمایند و برای هر طبقه، محتوا و کتاب های خاص خود را طراحی نمایند تا عادت به خواندن و شنیدن کتاب در نسل آینده ایجاد گردد.

طبق آمار به دست آمده چند پلت فرم کتاب محور در این زمینه چون فیدیبو، طاقچه، فراکتاب و ... درحال فعالیت هستند، اما با توجه به فعالیت مثبت و موثرشان در این حوزه، همچنان احتیاج به فعالیت بیشتری در این حوزه است و بار فعالیت دیجیتالی کتاب نباید تنها بر دوش این چند پلت فرم باشد. قطعا با افزایش فعالیت در این حوزه سودآوری موثری حاصل خواهد شد و باید توجه ویژه ای به آن کرد.